Қоғамда жиі ұшырасатын қанға-қан, жанға-жан дәстүрі

Бұл тарауда автор ескі кек қайтару дәстүрі мен исламдағы әділдік ұғымын салыстыра отырып, қоғамда қалыптасқан «қанға-қан» ұстанымының шариғат тұрғысынан қаншалықты үйлесетінін зерттейді. Қанға-қан, жанға-жан – тарихи әділеттің бір формасы, бірақ ол әрдайым рухани әділетпен сәйкес келе бермейді.

Автор:

«Қан төгілген жерде құнмен өлшеу – бұл дүние заңы. Ал кешірім сұрау мен кешіру – Алла жолы».

Осы арқылы ол заң мен иманның айырмасын, жаза мен жанның теңгерімін көрсетеді. Шариғатта құн алу – рұқсат, бірақ кешіру – мәртебе. Ал дәстүрде кек – ардың өтеуі деп қарастырылған.

Автор тарихи деректерді, шариғи үкімдерді, қазақтың билік жүйесіндегі Төле би, Қаз дауысты Қазыбек би, Әйтеке би сияқты тұлғалардың шешімдерін еске ала отырып, әділдіктің парасатпен үйлесуі керектігін айтады.

Тарауда мынадай мазмұндар ашылады:
 – Қанға-қан ұстанымының шариғатпен байланысы
 – Құн дауы – жаза ма, келісім бе?
 – Жазалаудың шектік өлшемі мен Алланың мейірімі
 – Кешірудің рухани салмағы
 – Кек қайтару – әділет емес, жүрек тазармауы

🔍 Негізгі идеялар мен ерекшеліктер:

• Ислам әділеті – жаза емес, жүрек тәртібі
• Қан мен құн – уақытша шешім; кешірім – түбегейлі жол
• Дәстүр мен шариғат арасы – иман таразысына тәуелді
• Әділет – ақыл мен рақымның үйлесімі