Ақиқат бастауы. Алғы сөз

Бұл тарау – автордың барлық көзқарасын, әдістемесін және тақырыпқа деген рухани қатынасын жинақтайтын тұғырнамалық кіріспе. Мұнда ақиқат ұғымы — діни сенім, философиялық ақыл және тылсым интуиция арқылы сипатталып, қазақтың дәстүрлі дүниетанымымен тұтастырыла қарастырылады. Автор шариғат пен руханияттың байланысын, сөз бен амалдың негізін, жүрек пен сана арасындағы үйлесімді жүйеге салады.

Ақиқат – бұл «дұрыс» немесе «бұрыс» ұғымы емес, автор үшін ол — болмысқа шынайы байланыс орнату амалы. Мәтінде былай деп жазылады:

«Ақиқатқа апарар жол – шариғат емес, дәс. Дәс – жүректің көзі, әдептің нышаны. Түр – амал, дәс – мән».

Осы арқылы автор қазақ дүниетанымындағы ішкі мәдениетті («дәс») шариғат амалдарының (түр) іргетасы ретінде қарастырады. Бұл ой қазіргі дінге формалды қараудан арылып, рухани тереңдікті іздеу қажет екенін ескертеді.

Автор «ақиқат» пен «ақыл» арақатынасын да ашып көрсетеді. Ол үшін ақиқат — тек логикамен танылатын дүние емес.

«Ақыл – иллюзияның шеткі бекеті. Ал жүрек – тылсымның мекені» – деп жазады автор. Бұл жерде исламдық сопылық, түркілік руханият, жүрек ғылымы тұтас үндеседі.

Тарауда «шариғаттың сегіз түрі» туралы да қысқаша сөз болады. Бұл ислам амалдарын мәдени, әлеуметтік, тарихи және рухани өлшемдер арқылы топтастыруға талпыныс. Мұндай құрылым шариғатты – тек арабтық немесе сыртқы жүйе ретінде емес, қазақ болмысымен қатар өмір сүре алатын жүйе ретінде түсіндіруге жол ашады.

Ақиқат ұғымы мұнда тек діни категория емес, тіл, ой, сана, сөз, жүрек деген жүйелі құрылым арқылы ашылады. Автор оқырманды «ақиқатты ізде» деп емес, «ақиқатты өзіңнен баста» дегенге шақырады.

Негізгі идеялар мен ерекшеліктер:

• Ақиқат – жүрек пен дәс арқылы танылады
• Дәс – ішкі әдеп, жүректің көзі; түр – амалдың формасы
• Ақыл – шектеулі; жүрек – тылсымға жол
• Шариғат – тек құқықтық жүйе емес, рухани тәртіп
• Ақиқат – сенім мен сана, тіл мен тағдырдың түйісу нүктесі