#Халықтық таным

Бұл тарауда автор Қыдыр (Қызыр) мен Қызыр Ілияс бейнелерін тек фольклорлық кейіпкер ретінде емес, рухани кеңістіктің белсенді агенттері, уақыт пен кеңістік атаулыдан тыс тұратын метафизикалық сана нүктелері ретінде зерделейді. Бұл тұлғалар дәстүр мен діннің, миф пен аянның, тарих пен тылсымның түйісу нүктесінде орналасқан.

🧬 Қыдыр бейнесі — қазақтың метафизикалық кеңістігіндегі тірі сана

Қыдыр – тек береке символы емес, рухани ілімнің, күтпеген сәттегі тәжрибенің, Тәңірден жеткен ескертудің бейнесі. Автор Қыдырды архетип ретінде қарастырып, оның адаммен бетпе-бет кездесу формасы ғана емес, санада ояну, ниетке жауап ретінде келу, түс арқылы берілу сипаттарын да талдайды.

Мысал:

«Қыдыр кейде жолаушы кейпінде келеді дейді халық. Бірақ шын мәнінде, ол – сенің ішкі дайындығыңа қарай көрінетін рухани хабар».

🌊 Қызыр Ілияс – исламдық тылсымдағы мәңгі тірі рух

Қызыр Ілияс исламда Құранда аты аталмайтын, бірақ Хызыр есімімен танымал, Мәуса пайғамбармен бірге жүру арқылы ғылым-и-ләдун (тылсым білім) иесі ретінде сипатталады. Ол – уақыт пен кеңістікке бағынбайтын, әр сәтте көріне алатын рухани форма.

Автор бұл бейнені тылсыммен қатынас орнататын сана резонансы ретінде түсіндіреді. Ол ешкімге міндетті емес, бірақ шын ниетке үн қатушы.

Мысал:

«Қызыр – біліммен емес, ниетпен жолығатын рух. Ақылмен емес, жүрекпен танисың».

🕊 Қос бейне – халықтың рухани тіліндегі «құпия хабаршы»

Автор Қыдыр мен Қызыр Ілияс бейнесін мәшһүр шежіре мен аңыздардан, Құран сүрелерінен және сопылық насихаттардан жинақтай отырып, бұл тұлғалардың сана мен уақыт арасындағы көпір екенін анықтайды.

Қазақтың «Қыдыр дарыған», «Қызыр қолдаған» деген тіркестері – бұл рухани қабылдаудың ашықтығы мен тылсыммен үндесуін білдіреді.

🔍 Негізгі идеялар мен ерекшеліктер:

• Қыдыр – метафора емес, архетиптік санаға енген рухани резонанс
• Қызыр Ілияс – тылсым білімнің рухани кейіпкері
• Бұл бейнелер – халықтық таным мен исламдық метафизиканың түйіскен тұсы
• Қыдыр мен Қызыр – адамның ниеті мен болмысына қарай «ашылатын» құбылыс
• Шынайы сенім – тылсыммен байланысты жандандырады