#Адалдық

Бұл тарауда автор ислам дініндегі «меже» ұғымының рухани және амалдық өлшемдерін түсіндіреді. Шариғат қағидалары көбіне «арам» мен «адалдың», «рұқсат» пен «тыйымның» арасындағы шекараны нақтылау арқылы құрылады. Автор осы шекаралардың мәнін тереңнен қарастырып, оны тек құқықтық өлшем емес, рухани сынақ пен ішкі жауапкершілік құралы ретінде ұсынады.

Тарауда мынадай ойлар қозғалады:

«Алланың қойған шекарасы – сынақ алаңы. Бір жағында – ниет, бір жағында – нәпсі. Меже – осы екеуінің арасын өлшейтін таразы».

Бұл ой исламдағы әрбір тыйым мен бұйрықтың артында адамның рухани еркіндігін сынау мақсаты бар екенін көрсетеді. Меже – тек заң емес, адам мен Алланың арасындағы рухани келісім. Оны сақтау – қорқынышпен емес, махаббатпен жасалатын амал болуы тиіс.

Автор «харам», «халал», «макрух», «мубах» секілді шариғи категорияларды түсіндіре отырып, олардың ақ-қаралық логикамен ғана өлшенбейтінін ескертеді. Мысалы, бір амалдың шариғат бойынша рұқсат болуы – оны міндетті түрде істеу керек дегенді білдірмейді. Рұқсат пен ниеттің арасындағы үйлесім – шынайы тақуалықтың белгісі.

Мәтінде мынадай тұжырым айтылады:

«Адал – жеуге болады деген сөз емес, ниетке сай келсе – халал. Арам – тыйым салынған ғана емес, жүректі қарайтатын амал».

Бұл мысал шариғаттың тек сыртқы іс емес, адамның жүрек жағдайына әсер ететін жүйе екенін айқындайды.

Автор қазіргі заманда бұл межелердің бұзылуы – сенімнің де шатасуына әкелетінін ескертеді. Адал мен арамның арасы бұлдыр тартқанда, адамның да рухани бағдарынан жаңылуы оңай. Осы тұрғыда шариғат – еркіндікті шектейтін емес, жолдан таймауға бағыттайтын жүйе ретінде көрсетіледі.

🔍 Негізгі идеялар мен ерекшеліктер:

• Меже – шариғат шеңбері ғана емес, рухани өлшем
• Шариғи ұғымдар тек заң емес, жүрекпен өлшенетін амал
• Адал – тек рұқсат емес, ниетке сәйкес әрекет
• Меже бұзылса – сана бұлдырайды, сенім әлсірейді
• Шекараны сақтау – Аллаға деген махаббаттан туатын амал